Rối loạn kinh nguyệt theo y học cổ truyền không chỉ là biểu hiện sinh lý thông thường mà còn phản ánh tình trạng khí huyết và tạng phủ trong cơ thể đang bị rối loạn. Việc sử dụng bài thuốc dân gian chữa rối loạn kinh nguyệt không chỉ giúp điều hòa kinh nguyệt mà còn hỗ trợ điều trị căn nguyên sâu xa của bệnh.
>>xem thêm: Top 10 triệu chứng vô sinh ở nữ – Thầm lặng nhưng nguy hiểm
1. Rối loạn kinh nguyệt theo y học cổ truyền là gì?
Trong Đông y, rối loạn kinh nguyệt thuộc phạm trù “kinh nguyệt bất điều”, chỉ sự rối loạn về chu kỳ, thời gian, số lượng và màu sắc kinh nguyệt. Các biểu hiện cụ thể như: kinh sớm, kinh muộn, kinh kéo dài, kinh ngắn ngày, 1 tháng có 2 lần kinh, đau bụng kinh dữ dội, máu kinh vón cục hoặc màu sắc bất thường… đều là biểu hiện của sự mất cân bằng âm dương, khí huyết trong cơ thể.
Y học cổ truyền cho rằng kinh nguyệt được tạo thành từ huyết và được vận hành bởi khí. Nếu khí huyết hư yếu, ứ trệ hay mất điều hòa thì sẽ dẫn đến các dạng rối loạn kinh nguyệt khác nhau.
2. Nguyên nhân rối loạn kinh nguyệt
Dưới góc nhìn của y học cổ truyền, rối loạn kinh nguyệt không đơn thuần là hiện tượng sinh lý bất thường mà là dấu hiệu phản ánh sự mất cân bằng trong hoạt động của các tạng phủ, đặc biệt là can, tỳ, thận và huyết. Theo đó, tình trạng kinh nguyệt không đều thường khởi phát từ bốn nhóm nguyên nhân chủ yếu, mỗi nguyên nhân lại gắn liền với sự suy yếu hoặc rối loạn chức năng của từng cơ quan nội tạng:
- Can khí uất kết: Căng thẳng, lo âu kéo dài làm can khí bị ứ trệ, ảnh hưởng đến sự vận hành của khí huyết. Hậu quả là kinh nguyệt không đều, đến sớm hoặc muộn, kèm theo đau bụng kinh, tức ngực, dễ cáu gắt.
- Tỳ hư: Tỳ yếu khiến khả năng sinh huyết suy giảm, dẫn đến kinh nguyệt ít, chu kỳ kéo dài hoặc không đều. Người bị tỳ hư thường mệt mỏi, ăn uống kém, bụng đầy, hay tiêu chảy.
- Thận hư: Thận là gốc của thiên quý, giữ vai trò điều hòa chu kỳ kinh. Thận hư do lao lực, sinh nở nhiều gây chậm kinh, rong kinh hoặc vô kinh. Thường kèm theo đau lưng, ù tai, tóc rụng.
- Huyết nhiệt – huyết ứ: Nội nhiệt hoặc khí trệ làm huyết vận hành bất thường. Huyết nhiệt gây kinh sớm, máu đỏ sẫm, ra nhiều; huyết ứ khiến kinh vón cục, đau bụng dữ dội, máu sẫm màu và kinh kéo dài.
3. Bài thuốc dân gian chữa rối loạn kinh nguyệt theo y học cổ truyền
Dưới đây là ba bài thuốc Đông y dân gian được sử dụng phổ biến trong điều trị rối loạn kinh nguyệt theo từng thể bệnh khác nhau. Mỗi bài thuốc sau có tổng hợp từ bài thuốc nhanh mang thai, đều dựa trên nguyên lý biện chứng luận trị trong y học cổ truyền, giúp điều hòa khí huyết, cân bằng âm dương và phục hồi chức năng tạng phủ.
Bài thuốc điều kinh bổ huyết – dành cho người khí huyết hư yếu
Công dụng: Bổ khí huyết, điều hòa kinh nguyệt, cải thiện tình trạng kinh nguyệt ít, chậm kinh, da xanh xao, mệt mỏi.
Thành phần:
- Đương quy 12g
- Bạch thược 12g
- Xuyên khung 8g
- Thục địa 16g
- Cam thảo 4g
- Hoàng kỳ 12g
- A giao 6g
Cách dùng: Sắc thuốc với 600ml nước còn 250ml, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng trước kỳ kinh 5–7 ngày.
Kết luận: Bài thuốc này giúp dưỡng huyết, bổ khí, điều kinh hiệu quả cho phụ nữ thể hư – khí huyết không đủ. Tuy nhiên cần uống thuốc đúng liều lượng để thế trạng đạt kết quả tốt nhất. Khuyến cáo thăm khám trước từ các chuyên gia Đông Y uy tín để uống thuốc đúng bệnh.
Bài thuốc sơ can giải uất – dành cho người rối loạn do Can khí uất
Cây Hương phụ trong bài thuốc Sơ can giải uất
Công dụng: Hành khí, giải uất, điều hòa kinh nguyệt. Thích hợp với người kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh, thường xuyên cáu gắt, ngực căng tức.
Thành phần:
- Hương phụ 12g
- Ích mẫu 12g
- Đan sâm 10g
- Xuyên khung 8g
- Bạch linh 10g
- Trần bì 8g
- Cam thảo 4g
Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần. Nên dùng liên tục 10–15 ngày trước kỳ kinh.
Kết luận: Phù hợp cho người bị áp lực tâm lý, khí trệ, giúp giải uất và hỗ trợ chu kỳ kinh nguyệt ổn định hơn. Tuy nhiên cần uống thuốc đúng liều lượng để thế trạng đạt kết quả tốt nhất. Khuyến cáo thăm khám trước từ các chuyên gia Đông Y uy tín để uống thuốc đúng bệnh.
Bài thuốc thanh nhiệt lương huyết – dành cho người huyết nhiệt, kinh ra nhiều
Công dụng: Thanh nhiệt, mát huyết, điều trị rong kinh, kinh kéo dài hoặc máu kinh có màu đỏ sẫm, đặc, nóng trong người.
Thành phần:
- Sinh địa 12g
- Huyền sâm 10g
- Trắc bá diệp 8g
- Cỏ nhọ nồi 12g
- Đan bì 10g
- Chi tử 8g
- Cam thảo 4g
Cách dùng: Sắc thuốc với 600ml nước, còn lại 250ml, uống 2 lần/ngày. Dùng trong giai đoạn hành kinh để cầm máu và điều hòa khí huyết.
Kết luận: Đây là bài thuốc hiệu quả cho người có thể nhiệt, hỗ trợ làm dịu tình trạng kinh ra nhiều và kéo dài.
Bên cạnh các bài thuốc trên, cần duy trì thói quen ngủ nghỉ điều độ, tránh thức khuya để bảo vệ thận khí – yếu tố quan trọng duy trì chu kỳ kinh nguyệt đều đặn. Việc sử dụng bài thuốc dân gian cần có sự tư vấn từ thầy thuốc Đông y để đảm bảo kết hợp hiệu quả điều trị và tránh tác dụng phụ không mong muốn.
4. Điều trị rối loạn kinh nguyệt theo y học cổ truyền hiệu quả tại Nhà thuốc Đông y Nguyễn Kim Bảng
Rối loạn kinh nguyệt nếu điều trị theo Đông Y có thể cải thiện từ gốc, không gây tác dụng phụ. Tại Phòng Chẩn trị Đông y Nguyễn Kim Bảng, đã có hơn 80 năm kinh nghiệm điều trị các bệnh nam khoa, phụ khoa, nguyên nhân hàng đầu dẫn đến vô sinh, hiếm muộn. Lương y Nguyễn Thị Thu Hiền, cháu nội lương y Nguyễn Kim Bảng, theo cụ Bảng học bắt mạch chẩn trị từ nhỏ. Tại cơ sở Hà Nội, lương y Hiền sẽ trực tiếp thăm khám, bốc thuốc cho người bệnh.
Phác đồ điều trị luôn được cá nhân hóa theo thể bệnh và căn nguyên riêng biệt:
- Chẩn đoán toàn diện bằng Tứ chẩn Đông y: Vọng – Văn – Vấn – Thiết, kết hợp với bắt mạch, xem sắc mặt, xem biểu hiện để xác định thể bệnh như khí hư, huyết hư, huyết ứ hay thận hư.
- Kê bài thuốc theo nguyên tắc biện chứng luận trị: Kết hợp vị thuốc bổ khí, dưỡng huyết, hành khí, hoạt huyết… nhằm điều trị từ gốc đến ngọn.
- Sử dụng thảo dược sạch, không pha trộn tân dược, đảm bảo an toàn, không gây tác dụng phụ và có thể dùng lâu dài. Nhà thuốc hỗ trợ sắc thuốc sẵn đúng bệnh theo liệu trình, điều trị tận gốc từ thiên nhiên.
- Tư vấn, theo dõi sát quá trình dùng thuốc, đảm bảo hiệu quả bền vững.
Kết luận:
Việc lựa chọn đúng phương pháp Đông y điều trị không chỉ giúp khắc phục rối loạn kinh nguyệt mà còn giúp cơ thể bạn khỏe lên từ bên trong, cải thiện chất lượng sống và khả năng sinh sản.
